حسین حلی

شیخ حسین حلّی فقیه شیعه قرن چهاردهم، از شاگردان میرزا محمدحسین نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی بود. او استاد سید محمدتقی حکیم، سید محمدسعید حکیم و سید رضی شیرازی بوده است.

زندگی‌نامه

حسین در حدود ۱۳۰۹ق در نجف به دنیا آمد. وی اهل عیفار (منطقه‌ای در عراق، در نزدیکی حلّه) و از طایفه‌ طُفَیل بود. پدرش، علی‌ بن حسین حلی (متوفی ۱۳۴۴ق) عالمی پرهیزکار بود که در جوانی حلّه را ترک کرده، در نجف سکونت گزید. حسین برادر شاعر و فاضلی به نام حسن داشت که از وی بزرگ‌تر بود و در ۱۳۳۷ در جوانی براثر بیماری درگذشت. از او دو اثر، کتاب فی علم‌الصرف و دیوان شعر، باقی مانده است.

حسین حلّی در ۴ شوال سال ۱۳۹۴ق در نجف درگذشت. قبر وی در حجره شماره ۲۱ صحن حرم امام علی(ع) قرار دارد. او را پرهیزکار، خوش‌خلق و متواضع توصیف کرده و گفته‌اند که از ریاست و زعامت دوری می‌جست.

فعالیت‌های علمی و فضایل اخلاقی

حسین از کودکی به تحصیل علوم حوزوی روی آورد و پس از طی دوره مقدمات، به تحصیل در دوره سطوح عالی مشغول شد. مهم‌ترین و اصلی‌ترین استاد او در این مرحله میرزا محمدحسین نائینی بود که حلّی مدتی طولانی در جلسات درس وی حضور یافت و از شاگردان برجسته و نزدیک او بود. حلّی مدتی نیز در جلسات درس آقا ضیاء الدین عراقی شرکت کرد.

وی فردی دقیق، مسلط بر مبانی فقهی و اصولی گوناگون و خوش‌بیان بود و بسیار عمیق و محققانه و به شکل دسته‌بندی شده و منظم تدریس می‌کرد.

آية الله حاج شيخ حسين حلّى مرد علم و عمل بود...دنيا گريز بود و قدمى به‌سوى رياست بر نمی‌داشت...ايشان واقعا آيتى بود الهى، و استوانه علم و تقوى و درايت، وتحقيقا نمونه علاّمه حلّى در وسعت علم و اطّلاع. و حقّا در فقه و اصول در نجف بی‌نظير بود... از منفردين و متفرّدين در علم و تقوى و زهد و اعراض از رياست‏‌هاى دنيوى بود. مرد محقّق و شاخصى بود كه همه علماء به علم و فهم و درايت او نيازمند بودند.

شاگردان

حلّی شاگردان بسیاری پرورش داد، از جمله:

آثار

حلّی چندین اثر در فقه و اصول تألیف کرده است. برخی آثار فقهی او که تعدادی از آن‌ها درباره موضوعات جدید است، عبارت‌اند از:

نوشته دیگر وی السؤال و الجواب است. این اثر دو جلدی، درباره موضوعات گوناگون از جمله تفسیر، فقه، اصول فقه، لغت و ادبیات است. حلّی بر برخی آثار مهم نیز حاشیه نوشته است.

تقریرات درس حلی

شماری از شاگردان حلّی تقریرات درس‌های فقه و اصول او را تنظیم کرده‌اند.

• مشهورترین آنها بُحُوث فقهیة، اثر عزالدین بحرالعلوم است. این اثر حاصل درس‌های حلّی درباره برخی مسائل جدید فقهی، از جمله بیمه، بلیت بخت‌ آزمایی، اوراق نقدی، عملیات بانکی، سرقفلی، احداث راه‌ها و خیابان‌های جدید، قاعده الزام و حقوق زوجیت و آثار وضعی آن است. مؤلف با بهره‌گیری از منابع جدید، نکاتی را به دروس حلّی افزوده و پاره‌ای از مباحث کتاب را با پرسش و استفتاء از حلّی تألیف کرده است. این اثر نخستین‌بار در ۱۳۸۴/ ۱۳۴۳ش در نجف و پس از آن، بارها در عراق، لبنان و ایران چاپ شد.
• دلیل العروة‌ الوثقی، اثر حسن سعید تهرانی، یکی‌ دیگر از تقریرات دروس حلّی در مبحث طهارت است که بارها در عراق و ایران چاپ شده است.
• بخش هشتم کتاب نموذج فی‌ الفقه الجعفری، اثر سید عباس مدرسی یزدی هم به تقریرات درس حلّی در مبحث بیع اختصاص دارد.

پانویس

منابع

پیوند به بیرون

• منبع مقاله: